Endoproteza kolana – Kiedy czekać, a kiedy się spieszyć?

Dlaczego nie powinniśmy zbyt długo czekać z decyzją o wymianie kolana?

Chcesz uzyskać jak najwięcej po całkowitej wymianie stawu kolanowego? Upewnij się, że operacja została wykonana we właściwym czasie.

Lęk przed zabiegiem

Obserwacja kliniczna wskazuje, że około 90 procent pacjentów z chorobą zwyrodnieniową stawu kolanowego czeka zbyt długo,  często dwa lub więcej lat od momentu, w którym zostali uznani za realnego kandydata do wymiany stawu.

Niechęć jest zrozumiała — operacja wymiany stawu kolanowego to skomplikowana procedura, a okres rekonwalescencji może być trudny. Istnieje wiele powodów, dla których pacjenci chcą czekać na operację: denerwują się procedurą, nie chcą przechodzić przez długi proces rekonwalescencji, obawiają  się ograniczenia mobilności podczas procesu zdrowienia, boją się, że skończy się gorzej niż przed operacją. Większość z tych zastrzeżeń jest w dużej mierze bezpodstawna i może wyrządzić więcej szkody niż pożytku. Osoby, które muszą pracować w pełnym wymiarze godzin lub nie mają wystarczającej pomocy w domu, mogą chcieć odłożyć operację do czasu, gdy nie będą już mogły znieść bólu i sztywności. Jednakże nie jest to najlepszy pomysł na zdrowie i jakość życia. Moment wymiany stawu kolanowego jest ważniejszy, niż myślą.

Wpływ bólu na zdrowie psychiczne

U pacjentów, którzy czekają zbyt długo, choroba zwyrodnieniowa stawów pogarsza ich funkcję. Przewlekły ból może również mieć ujemny wpływ na zdrowie psychiczne. Badania nad psychologicznymi skutkami przewlekłego bólu pokazują, że zmniejszona mobilność wpływa na jakość życia, nastrój i ogólne funkcjonowanie. Przewlekły ból i niezdolność do uczestniczenia w czynnościach dnia codziennego, które kiedyś sprawiały  przyjemność, mogą przyczynić się do depresji. Ponadto pacjenci, którzy czekają zbyt długo, nie odzyskują pełnej funkcji narządu ruchu, jakim jest staw kolanowy, po operacji. Aktywność ruchowa jest nadal zmniejszona w porównaniu z kimś, kto miał ją w odpowiednim czasie.

Skutki odwlekania wymiany stawu kolanowego

Czekając na operację wymiany stawu kolanowego, nie tylko odkładamy nieprzyjemne doświadczenie. Dłużej zmagamy się z przewlekłym bólem kolana. Ból i sztywność często powodują, że pacjenci stają się mniej aktywni, co może skutkować przyrostem masy ciała i jeszcze większym bólem. W miarę jak proces chorobowy postępuje, zdrowie i dobre samopoczucie również mają tendencję do pogarszania się. Kiedy wreszcie chory decyduje się na aloplastykę,  jest starszy, mniej aktywny, odczuwa większy ból i jest mniej sprawny. Sama operacja wymiany stawu kolanowego jest bardziej skomplikowana u pacjentów, którzy czekali dłużej niż jest to zalecane. Większe zniekształcenie, ubytki powierzchni stawowej, rozległa sklerotyzacja, zaawansowanie odczynu zapalnego,  przekłada się na dłuższy czas operacji, z większym ryzykiem powikłań po zabiegu, takich jak zakrzepica lub infekcja, czy też wcześniejsze aseptyczne obluzowane elementów protezy. Nawet przy całkowicie udanej operacji,  pacjenci, którzy czekali z operacją wymiany stawu kolanowego, mają zwykle gorszą funkcję i wyższy poziom niezadowolenia z operacji.

Niektórzy ludzie idą na operację zbyt wcześnie, ponieważ są jedynym źródłem dochodu dla swojej rodziny i chcą o siebie zadbać, inni opóźniają decyzję o operacji, jeśli sprawują opiekę nad starzejącą się ukochaną osobą.

Kiedy czekać, a kiedy się spieszyć

Z obserwacji klinicznej wynika, że ​​większość leczonych czeka zbyt długo na protezoplastykę kolana. Im ktoś jest starszy, tym bardziej prawdopodobne jest, że ma wiele współistniejących schorzeń, takich jak nadciśnienie lub cukrzyca, które mogą utrudniać powrót do zdrowia. Ponadto masa mięśniowa również spada wraz z wiekiem, więc wysiłek  fizyczny związany z regeneracją  wydaje się trudniejszy, niż gdyby operacja została przeprowadzona nieco wcześniej w życiu.

Powrót do zdrowia może być wolniejszy lub mniej pełny, jeśli ktoś czeka zbyt długo. Leczenie choroby zwyrodnieniowej stawu kolanowego rozpoczynamy zawsze od metod nieoperacyjnych, próbując opanować objawy, ponieważ na obecnym etapie wiedzy medycznej nie potrafimy choroby zwyrodnieniowej stawów zatrzymać, i/lub cofnąć stopnia zaawansowania zmian. Prowadzona terapia ma na celu zwolnienie postępu choroby zwyrodnieniowej. Tylko jeśli prowadzone postępowanie fizjoterapeutyczne oraz farmakologiczne nie przynosi efektu, tylko wtedy, gdy ból i ograniczenia są  poważne, wymiana stawu ma sens.

Światowy trend

Na świecie wraz ze starzeniem się populacji rośnie rocznie liczba zabiegów wymiany stawu kolanowego. Na przykład w USA wykonuje się rocznie ponad 600 000 operacji wymiany stawu kolanowego. Według danych Amerykańskiej Akademii Chirurgów Ortopedów liczba ta ma osiągnąć 1,28 miliona do 2030 roku. Można zrozumieć niepokój, jaki odczuwają pacjenci przed podjęciem decyzji o operacji protezoplastyki kolana, jednakże liczne badania, wskazują, że jest to procedura skuteczna, naprawdę poprawiająca jakość życia leczonych.

Kolejnym  argumentem przeciw zbyt długiemu czekaniu jest sytuacja, w której pacjenci wymagają wymiany drugiego kolana, wtedy obserwuje się, że rozważają wymianę stawu kolanowego na wcześniejszym etapie procesu chorobowego.

Badania kliniczne pokazują, że wymiana stawu kolanowego to jeden z najbardziej udanych zabiegów chirurgicznych, wykonany we właściwym czasie, może przynieść wiele korzyści pod względem łagodzenia bólu i przywracania sprawności, poprawiając tym samym jakość życia leczonych.

Dariusz Witoński
specjalista ortopeda